Schilderen kan op enorm veel manieren. Een van die manieren is om te schilderen met olieverf. Olieverf heeft specifieke eigenschappen die het extra geschikt maakt voor bepaalde technieken. Of schilderen met olieverf iets voor jou is, ontdek je in dit blog, dus lees snel verder.

Wat heb je nodig om te schilderen met olieverf?

Om te schilderen met olieverf heb je het volgende nodig: olieverf natuurlijk, verschillende penselen, een palet, paletmessen, een ondergrond zoals schildersdoek of papier, oplosmiddelen zoals terpentine en schoonmaakmaterialen zoals vodden of papieren doekjes. Je kunt gebruikmaken van een schildersezel als je op schildersdoek werkt.

Wat voor ondergrond bij olieverf?

De ondergrond voor olieverf moet absorberend en stevig zijn. Veel gebruikte ondergronden zijn voorbewerkt canvas, houten panelen, en speciaal geprepareerd papier. Deze ondergronden worden vaak voorbehandeld met een primer zoals gesso om een optimale hechting en duurzaamheid van de verf te garanderen.

De kenmerken van olieverf

Een goede voorbereiding is het halve werk. Lukraak schilderen met olieverf heeft geen hoge kans van slagen. Bereid je dus goed voor, als je begrijpt welke kenmerken olieverf heeft kun je beter bepalen hoe en wat je gaat schilderen.

De belangrijkste kenmerken zetten we voor je op een rijtje:

1. Langzame droogtijd: Olieverf staat bekend om een langzame droogtijd, die varieert van enkele dagen tot zelfs weken. Dit hangt af van hoe dik je verft. Hierdoor kun je wel na verloop van tijd je kunstwerk nog verfijnen.
2. Rijke kleuren en textuur: Olieverf heeft een hoge pigmentconcentratie die zorgt voor rijke, levendige kleuren die goed behouden blijven na droging. De verf kan in dikke lagen worden aangebracht voor een afwerking met extra textuur of kan juist worden verdund voor fijnere details.
3. Mengbaarheid: De samenstelling van olieverf maakt het mogelijk om kleuren op het doek of palet te mengen. Hierdoor maak je eindeloos veel kleuren in alle tinten die je nodig hebt. Dit vermengen kan een groot voordeel zijn bij het realiseren van realistische effecten en diepte in een schilderij.
4. Duurzaamheid: Olieverfschilderijen zijn extreem duurzaam en kunnen eeuwenlang meegaan zonder veel van hun kleurintensiteit te verliezen. Dit maakt olieverf een populair medium voor werken die bestemd zijn voor musea en collecties.
5. Flexibiliteit: Olieverf kan op verschillende ondergronden worden gebruikt zoals doek, hout, en zelfs metaal, mits goed voorbereid.

Welke schilderkunsten kun je maken met olieverf?

Olieverf is een veelzijdig middel dat geschikt is voor een breed scala aan schilderstijlen en technieken. Hierdoor kun je olieverf voor een grote hoeveelheid uiteenlopende projecten gebruiken:

• Portretschilderkunst: Olieverf is ideaal voor portretten. Dit komt doordat je enorm veel tinten kunt maken met verschillende kleuren en dus huidtinten inclusief schaduwen en plooien goed kunt naschilderen.
• Landschappen: Vanwege de felle, intense kleuren is het schilderen van landschappen ideaal.
• Stilleven: Olieverf is perfect voor stillevens waarbij de textuur en het realisme van objecten (zoals fruit, bloemen, en gebruiksvoorwerpen) kunnen worden benadrukt. De controle die olieverf biedt over licht en schaduw is ideaal voor het creëren van de illusie van diepte en volume in stilleven composities.
• Abstracte kunst: Olieverf is ook populair bij abstracte kunstenaars vanwege zijn flexibiliteit in toepassing en textuur. Kunstenaars kunnen experimenteren met dikke, textuurrijke lagen verf of juist kiezen voor dun uitgestreken kleurvlakken.
• Impressionisme: Olieverf werd veel gebruikt door impressionistische schilders die geïnteresseerd waren in het vangen van licht en kleur in plaats van gedetailleerde lijnen. De verf kan relatief snel en in losse, zichtbare streken worden aangebracht, wat ideaal is voor het vastleggen van de essentie van het onderwerp.

How to: schilderen met olieverf

Een stap-voor-stap uitleg om je te helpen beginnen met het schilderen met olieverf? We got you!

Voorbereiding van je materialen en werkruimte

• Kies je materialen: Zorg ervoor dat je alle benodigdheden hebt, zoals olieverf, penselen, een palet, medium, oplosmiddel, doek of papier, en eventueel een ezel.
• Richt je werkplek in: Zorg voor een goed geventileerde ruimte en dek je werkoppervlak af om het te beschermen tegen morsen.

Beginnen met schilderen

• Schets je compositie: Gebruik een dun potlood of een verdunde bruine of grijze olieverf om een basisschets van je compositie op het doek te maken.
• Blokkeer de hoofdkleuren: Begin met het aanbrengen van de grootste vormen met verdunde verf. Deze initiële lagen moeten relatief dun zijn (met minder olie en mogelijk meer oplosmiddel).

Uitbouwen van de schildering

• Voeg details en texturen toe: Naarmate de lagen opbouwen, verminder je het gebruik van oplosmiddel en voeg je meer medium toe om rijkere, vettere lagen te creëren. Dit is in overeenstemming met het 'vet over mager' principe.
• Kleuren en schaduwen verfijnen: Werk de kleuren bij door ze te mengen op het palet of direct op het doek. Gebruik verschillende penselen voor verschillende kleuren om te voorkomen dat ze onbedoeld mengen.

Verfijnen en details toevoegen

• Detailwerk: Gebruik fijnere penselen om details toe te voegen. Dit kan details in gezichten in een portret omvatten, kleine objecten in een stilleven, of fijne takjes en bladeren in een landschap.
• Glazuren: Voor diepte en rijkheid kun je dunne lagen transparante verf (glazuren) over drogere lagen aanbrengen. Dit kan helpen bij het versterken van de lichteffecten en het toevoegen van een rijke textuur.

Afwerking

• Laatste aanpassingen: Beoordeel je schilderij van een afstand om te zien of er verdere aanpassingen nodig zijn. Soms is het nodig om contrasten te verhogen of bepaalde elementen meer te definiëren.
• Drogen en vernissen: Laat je schilderij volledig drogen. Dit kan weken of zelfs maanden duren, afhankelijk van de dikte van de verflagen. Eenmaal droog, overweeg dan om een vernislaag toe te passen om de verf te beschermen en de kleuren te versterken.

Veiligheid en onderhoud

• Reinig je gereedschap: Maak je penselen en palet schoon na elke schildersessie om ervoor te zorgen dat de matrialen langer meegaan en ze klaar te houden voor je volgende gebruik.
• Gezondheid en veiligheid: Draag handschoenen en werk in een goed geventileerde ruimte om blootstelling aan schadelijke dampen te minimaliseren.

Tip! Bekijk onderstaande video voor 10 extra tips voordat je begint met schilderen.

Wat is het ‘vet over mager’ principe?

Het "vet over mager" principe is een term die vaak wordt gebruikt in de schilderkunst, met name bij het schilderen met olieverf. Het verwijst naar de techniek waarbij elke nieuwe verflaag meer olie, ofwel meer vet, bevat dan de vorige laag.

Dit principe is belangrijk omdat het helpt bij het voorkomen van barsten en scheuren in het schilderij na verloop van tijd. Olieverf heeft de neiging om te krimpen en uit te zetten naarmate het droogt. Als de bovenste laag meer olie bevat dan de onderliggende laag, kan de bovenste laag soepeler en flexibeler drogen dan de onderliggende laag, waardoor scheuren worden voorkomen.

Het toepassen van het "vet over mager" principe vereist dat je bij de eerste lagen van je schilderij meer verdunner  (mager) gebruikt, zoals terpentine of een medium zonder olie, en bij latere lagen meer olie (vet) toevoegt, zoals lijnolie of een olieverfmedium. Hierdoor wordt de verf steeds vetter naarmate het schilderij vordert, wat bijdraagt aan de stabiliteit en duurzaamheid van het werk.

Schilderen met olieverf opent een wereld van creatieve mogelijkheden, maar het vergt ook kennis en vaardigheid. Of je nu een beginner bent die de eerste stappen zet in de wereld van olieverfschilderen of een ervaren kunstenaar die zijn techniek wil verfijnen, we hopen dat we je met dit blog waardevolle inzichten en praktische tips hebben gegeven. Van het kiezen van de juiste materialen tot het beheersen van geavanceerde technieken zoals het 'vet over mager' principe, jij weet nu alles wat je moet weten om de prachtigste schilderkunst met olieverf te maken. Dus pak je penselen en laat je creativiteit de vrije loop!

Lees ook deze blogs om meer te leren over schilderen:

Botanisch schilderen

Tempera