Fresco's hebben een lange geschiedenis van artistieke pracht en vakmanschap. Benieuwd naar wat fresco precies inhoudt en hoe je zelf aan de slag kunt gaan? In dit blog duiken we dieper in op deze boeiende schildertechniek. Je ontdekt wat fresco betekent en wat het precies is maar we gaan ook dieper in op welke materialen je nodig hebt, hoe je stap voor stap een fresco maakt, en nog veel meer. Laat je inspireren en leer alles over de wereld van fresco!

Wat betekent 'fresco'?

Fresco is een schildertechniek waarbij pigmenten worden aangebracht op een laag verse, vochtige kalkpleister. Na drogen ontstaat er een duurzame, levendige afbeelding die diep in de muur is ingebed. Deze techniek wordt al eeuwenlang gebruikt in muurschilderingen, waardoor prachtige kunstwerken ontstaan die de tand des tijds hebben doorstaan.

Hoe herken je een fresco?

Fresco's hebben enkele kenmerkende eigenschappen die ze gemakkelijk te herkennen maken:

• Matte afwerking: Fresco's hebben een kenmerkende matte uitstraling zonder glans.
• Diepe kleuren: De pigmenten worden geabsorbeerd in de kalkpleister, waardoor de kleuren helder en levendig blijven.
• Duurzaamheid: Omdat de afbeelding in de muur is ingebed, zijn fresco's zeer duurzaam en bestand tegen de tand des tijds.
• Reliëf: Soms vertonen fresco's een lichte textuur als gevolg van het aanbrengen van de verf op de natte pleister.

Wat zijn bekende fresco’s?

Je hebt misschien nog nooit eerder van het woord ‘fresco’ gehoord, maar je hebt waarschijnlijk wel al eens een kunstwerk gezien waarin deze techniek is gebruikt. Er zijn veel bekende fresco's over de hele wereld, maar hier zijn enkele van de meest iconische:

• De Schepping van Adam - Michelangelo (1508-1512): Gelegen op het plafond van de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad, is dit de beroemdste fresco van Michelangelo. Het illustreert het Bijbelse verhaal van God die Adam het leven geeft door hem aan te raken.
• De School van Athene - Rafaël (1509-1511): Te vinden in de Apostolische Paleizen in het Vaticaan, is dit fresco van Rafaël een van de hoogtepunten van de Italiaanse Renaissancekunst. Het toont een groep beroemde filosofen en wetenschappers uit de oudheid, waaronder Plato, Aristoteles en Socrates.
• Het Laatste Oordeel - Michelangelo (1536-1541): Ook te vinden op het plafond van de Sixtijnse Kapel, bevindt dit fresco zich aan het einde van de kapel boven het altaar. Het beeldt het Laatste Oordeel uit, waar Christus de doden beoordeelt en ze naar de hemel of de hel stuurt.
• De Transfiguratie - Rafaël (1516-1520): Dit fresco bevindt zich in de Pinacoteca Vaticana in Vaticaanstad en toont het moment waarop Jezus voor zijn discipelen verschijnt in een verheerlijkte gedaante op de berg Tabor.

Deze fresco's zijn slechts een paar voorbeelden van de vele prachtige werken die over de hele wereld te vinden zijn en die de rijke geschiedenis van deze kunstvorm illustreren.

Technieken en stijlen in fresco

Fresco's kunnen verschillende technieken en stijlen bevatten, waaronder:

• Buon fresco: De meest bekende variant, hierbij worden pigmenten aangebracht op een verse, vochtige kalkpleister, waardoor ze in de muur worden ingebed.
• Secco fresco: Deze techniek omvat het aanbrengen van pigmenten op een droge, reeds uitgeharde kalkpleister, wat resulteert in een minder duurzame afbeelding.
• Sgraffito: Een techniek waarbij lagen van verschillende kleuren worden aangebracht op de pleister en vervolgens worden weggeschraapt om reliëf en diepte te creëren.

Moderne toepassingen van fresco

Hoewel fresco's vaak worden geassocieerd met historische kunstwerken, worden ze ook in moderne contexten gebruikt, zoals:

Muurschilderingen in openbare ruimtes, zoals stadscentra en gemeenschapsgebouwen.

Interieurdecoratie in woningen en commerciële gebouwen.

Artistieke expressie in hedendaagse kunstgalerijen en musea.

Kan ik zelf een fresco maken?

Ja, het is mogelijk om zelf een fresco te maken, maar het vereist wel enige kennis, vaardigheid en geduld. Als je dit wilt gaan doen, is het is belangrijk om er rekening mee te houden dat je de juiste materialen gebruikt en de juiste stappen volgt. Op deze manier zul je het beste resultaat bereiken. Houdt er verder rekening mee dat je de juiste voorbereidingen treft voordat je begint, dat de ondergrond die je gebruikt de gevraagde eigenschappen heeft en dat je je werk goed laat opdrogen en uitharden.

Welke materialen zijn nodig voor fresco?

Het maken van een fresco vereist enkele specifieke materialen:

• Kalkpleister: Een mengsel van kalk, zand en water dat als basis dient voor de schildering.
• Pigmenten: Kleurrijke poeders die met water worden gemengd om verf te maken.
• Kwasten: Verschillende soorten kwasten voor het aanbrengen van de verf op de natte pleister.
• Water: Om pigmenten te mengen en de pleister vochtig te houden tijdens het schilderen.
• Beschermende uitrusting: Handschoenen, masker en veiligheidsbril om jezelf te beschermen tegen de kalk en pigmenten.

Stap voor stap hoe maak je een fresco

1. Voorbereiding van de muur: Breng een laag verse kalkpleister aan op een muur of paneel en laat deze licht vochtig worden.
2. Overdracht van het ontwerp: Teken het gewenste ontwerp lichtjes op de vochtige pleister met houtskool of een krijtje.
3. Aanbrengen van de pigmenten: Meng de pigmenten met water tot een dikke, pasta-achtige consistentie en breng ze aan op de natte pleister met kwasten.
4. Inbedding van de pigmenten: De pigmenten worden opgenomen in de kalkpleister tijdens het drogen, wat resulteert in een duurzame, ingebedde afbeelding.
5. Afwerking: Nadat de muurschildering is opgedroogd, kan deze worden afgewerkt met een transparante sealer om de kleuren te beschermen tegen vuil, vocht en beschadigingen.

Moet de ondergrond voor fresco aan bepaalde eisen voldoen?

Ja, de ondergrond speelt een cruciale rol bij het aanbrengen van een fresco. Ideaal gezien moet de ondergrond poreus en absorberend zijn om een goede hechting van de kalkpleister en pigmenten te garanderen. Traditioneel wordt een muur van ongepleisterd baksteen of ruwe kalkmortel gebruikt als ondergrond voor fresco's.

De textuur en poreusheid van de ondergrond helpen bij het absorberen van het water uit de kalkpleister, waardoor een sterke chemische binding ontstaat. Gladde, niet-absorberende oppervlakken zijn niet geschikt voor fresco's omdat de verf niet goed kan hechten en het risico op afbladderen en vervagen toeneemt.

Zijn er speciale voorbereidingen nodig voordat ik een fresco kan schilderen?

Ja, voordat je begint met het schilderen van een fresco, zijn er enkele belangrijke voorbereidingen die moeten worden getroffen:

1. Ondergrondvoorbereiding: Zorg ervoor dat de ondergrond schoon, droog en vrij is van vuil, stof en losse deeltjes. Eventuele scheuren of beschadigingen moeten worden gerepareerd voordat de kalkpleister wordt aangebracht.
2. Priming: Prime de ondergrond met een dunne laag kalkpleister om een goede hechting van de fresco-verf te bevorderen. Dit helpt ook om eventuele ongelijkmatigheden in de ondergrond te egaliseren en zorgt voor een uniforme absorptie van vocht.
3. Voorbereiding van pigmenten: Maak je pigmenten klaar voor gebruik door ze te mengen met water en een kleine hoeveelheid kalk. Dit zorgt voor een betere verspreiding en hechting van de kleuren op de kalkpleister.
4. Juiste mengverhoudingen: Zorg ervoor dat je de juiste mengverhoudingen gebruikt voor de kalkpleister en pigmenten om de gewenste kleur en textuur te verkrijgen.
5. Timing: Fresco's moeten worden geschilderd terwijl de kalkpleister nog nat is om een goede hechting van de verf te garanderen. Dit vereist een goede timing en planning om ervoor te zorgen dat de kalkpleister niet te snel droogt tijdens het schilderproces.

Hoe lang duurt het voordat een fresco droog is en klaar voor gebruik?

Het droogproces van een fresco kan variëren, afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de grootte van het werk, de dikte van de verflaag, de omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid. Over het algemeen duurt het drogen van een fresco enkele dagen tot weken.

In de eerste fase absorbeert de verse kalkpleister het water dat wordt gebruikt om de pigmenten te mengen. Naarmate het water verdampt, begint de kalkpleister te drogen en uitharden. Dit proces kan enkele dagen duren, afhankelijk van de omstandigheden.

Vervolgens begint het bindmiddel, meestal kalk, te reageren met koolstofdioxide uit de lucht en vormt dit samen calciumcarbonaat, waardoor de fresco uithardt en verhardt. Dit proces staat bekend als carbonatatie en kan enkele weken tot zelfs maanden duren, afhankelijk van de dikte van de verflaag en de omgevingsomstandigheden.

Het is belangrijk om geduldig te zijn tijdens het drogen en uitharden van een fresco, omdat het te vroeg aanraken of manipuleren van het oppervlak schade kan veroorzaken en de integriteit van het kunstwerk kan aantasten.

Fresco's zijn niet alleen een belangrijk onderdeel van de kunstgeschiedenis, maar blijven ook vandaag de dag een inspiratiebron voor kunstenaars en creatievelingen over de hele wereld. Door de unieke techniek en het karakteristieke uiterlijk bieden fresco's een tijdloze manier om creativiteit uit te drukken en verhalen te vertellen. Dus waar wacht je nog op? Laat je inspireren door deze eeuwenoude kunstvorm en maak je eigen meesterwerk met fresco! 

Meer ontdekken over creatieve schildertechnieken? Bekijk onze andere blogs: 

Tempera

Glaceren met acrylverf

Alla prima

Acrylverf op hout

Schilderen met olieverf

Schilderen met acrylverf